Toạ đàm do Trường ĐHKHXH&NV, ĐHQGHN và Bảo tàng Dân tộc lịch sử Nhật Bản tổ chức vào ngày 10/9/2008. Toạ đàm quy tụ nhiều chuyên gia sử học hàng đầu đến từ các trường đại học của Việt Nam và Nhật Bản.

Toạ đàm đã nghe và thảo luận xung quanh ba tham luận chính về: “Quá trình hình thành dân tộc và chủ nghĩa dân tộc trong lịch sử Việt Nam” (GS. Phan Huy Lê), “Sự phát triển của chủ nghĩa dân tộc ở Việt Nam thời cận đại - điều kiện mới, quan điểm và biểu hiện tiêu biểu” (PGS. Phạm Xanh) và “Dân tộc từ góc nhìn văn hoá của Việt Nam cuối thế kỉ 19 đầu thế kỉ 20” (PGS. Nguyễn Hải Kế).

Trong quá khứ và hiện tại, vấn đề dân tộc và chủ nghĩa dân tộc đã được giới khoa học trên thế giới đặc biệt quan tâm và là vấn đề được các quốc gia khai thác vì quyền lợi của chính quốc gia dân tộc của mình. Tuy nhiên quá trình hình thành dân tộc và chủ nghĩa dân tộc ở mỗi khu vực và mỗi quốc gia không đồng nhất do các điều kiện riêng biệt về lịch sử và văn hoá. Đi từ những khái niệm cơ bản về dân tộc, quốc gia, chủ nghĩa dân tộc, chủ nghĩa yêu nước, các tham luận đã đi sâu phân tích bối cảnh hình thành và những biểu hiện của chủ nghĩa dân tộc ở Việt Nam qua các thời kì lịch sử. Qua đó, các ý kiến thảo luận tại toạ đàm đã xới lên nhiều vấn đề lí luận và thực tiễn về quá trình hình thành quốc gia dân tộc ở Việt Nam và khu vực dưới góc nhìn so sánh đối với khu vực châu Á, mà cụ thể là các quốc gia Đông Á và Đông Nam Á như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan...