Bài thuyết trình của ngài Anar Imanov tường thuật lại diễn biến lịch sử dẫn tới sự độc lập của Cộng hòa Azerbaijan, đồng thời điểm qua những sự kiện quan hệ Việt Nam-Azerbaijan trong quá khứ.

Từ trước thế kỷ 20, đất nước Azerbaijan là tập hợp của nhiều vương quốc nhỏ tồn tại dưới quyền của các khan (quốc vương). Các vương quốc nhỏ chịu ảnh hưởng lớn của hai cường quốc là Đế chế Ba Tư (một phần lớn hiện nay là Iran) và Đế chế Nga. Sau sự sụp đổ của Đế chế Nga trong Thế chiến thứ nhất, Azerbaijan cùng Armenia và Gruzia trở thành một phần của Cộng hòa Dân chủ Liên bang Xuyên Caucasus. Năm 1918, Azerbaijan tuyên bố độc lập và thành lập nhà nước cộng hòa nghị viện với tên gọi Cộng hòa Dân chủ Azerbaijan.  Tuy nhiên, nhà nước này chỉ tồn tại tới năm 1920, khi các lực lượng Hồng quân tiến hành sáp nhập lãnh thổ nước này vào Liên Xô.

Đại sứ Anar Imanov giới thiệu về lịch sử đất nước Azerbaijan

Năm 1922, Azerbaijan được gộp cùng với Armenia và Gruzia vào Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Liên Xô Xuyên-Caucasus; tới năm 1936 được tách ra thành Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Azerbaijan. Tới những năm 1980, kinh tế Liên Xô bắt đầu sa sút nghiêm trọng, dẫn tới những cải cách kinh tế của Michail Gorbachev và cuối cùng là sự sụp đổ hoàn toàn năm 1991. Trong thời gian đó, nhiều quốc gia thuộc khối Xã hội chủ nghĩa nổi lên giành quyền độc lập. Tháng 11 năm 1990, Azerbaijan tuyên bố độc lập với tên gọi Cộng hòa Azerbaijan. Sau khi trải qua cuộc xung đột khốc liệt từ 1988-1994 với người Amernia; Azerbaijan bắt đầu tiến hành các chính sách cải cách thiết thực để phát triển đất nước vượt bậc cho tới ngày nay, nhất là qua việc tận dụng lợi thế dầu mỏ của mình.

Các bạn sinh viên theo dõi một đoạn video giới thiệu về thủ đô Baku của Azerbaijan

Liên hệ với đất nước Việt Nam, Đại sứ Anar Imanov cho rằng hai nước có nhiều điểm tương đồng thông qua con đường đấu tranh giành độc lập. Trên thực tế, từ năm 1959, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tới thăm và thỉnh cầu các lãnh đạo Azerbaijan hỗ trợ Việt Nam phát triển ngành công nghiệp dầu khí, một ngành kinh tế mũi nhọn lúc bấy giờ. Năm 1960, nước bạn tiếp nhận những lứa sinh viên đầu tiên từ nước ta tới học ngành dầu khí. Azerbaijan cũng cử các chuyên gia sang Việt Nam để thăm dò các mỏ dầu khí ngoài khơi, mà đầu tiên là mỏ dầu Bạch Hổ cách bờ biển Vũng Tàu khoảng 145 km. Năm 1983, lãnh tụ Azerbaijan Heydar Aliyev, lúc đó là Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Liên Xô đã tới thăm và ký nhiều hiệp định gửi hàng tiếp tế giúp Việt Nam tái thiết sau chiến tranh. Hai nước chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao năm 1992. Năm 1994, Azerbaijan bắt đầu hỗ trợ đào tạo cán bộ hải quân cho nước ta.

Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm Khu công nghiệp dầu khí Baku - Azerbaijan năm 1959

Những mối tương tác lịch sử nói trên đã tạo tiền đề cho sự phát triển rộng rãi, đa diện của quan hệ song phương hai nước. Năm 2013, Cộng hòa Azerbaijan chính thức mở đại sứ quán tại Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Năm 2014, Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev sang thăm Việt Nam và Chủ tịch nước Trương Tấn Sang thăm Azerbaijan năm 2015. Hai bên cũng đã thành lập Ủy ban liên chính phủ và các Nhóm nghị sỹ hữu nghị. Trải qua hơn 25 năm kể từ ngày thiết lập quan hệ ngoại giao, Việt Nam và Azerbaijan cùng nhau đạt được những thành tựu đáng mừng trong nhiều lĩnh vực từ chính trị, kinh tế, năng lượng tới văn hóa, du lịch, khoa học kỹ thuật.  

Đối với các sinh viên của Trường ĐHKHXH&NV, Đại sứ quán Azerbaijan hy vọng những sự kiện giao lưu, đối thoại sẽ tạo cơ hội để tăng cường hiểu biết, nhận thức của giới trẻ Việt Nam với đất nước Azerbaijan. Chẳng hạn, triển lãm ảnh nhân kỷ niệm 100 năm ngày quốc khánh nước Cộng hoà Azerbaijan diễn ra ngày 29/3/2018 tại Nhà trường đã được đông đảo các bạn sinh viên tham gia và hưởng ứng. Chính sự gắn bó của các bạn với các sự kiện này đã đóng góp một phần vào quan hệ song phương hai nước. Đổi lại, Đại sứ quán Azerbaijan cũng cam kết hỗ trợ học bổng và cử các giảng viên Azerbaijan tới giảng dạy tại Nhà trường trong thời gian tới.